یكی از نعمت های باارزش پروردگار عالم و از فرصتهای طلایی باری تعالی برای بشر، نعمت استغفار است؛ راه بازگشت از خطا و ارتباط بنده ضعیف و خطاكار با خدای كریم، خطاپوش و عذرپذیر.
استغفار از ماده غفران به معنای پوشانیدن است كه در اصطلاح طلب آمرزش و پوشانیدن گناه و حفظ آبرو در دنیا و آخرت است. نعمتی كه خود خداوند در كتابش، قرآن کریم، بیش از دویست بار از آن با تعبیرات مختلف یاد كرده است، حتی در مواردی امر به استغفار نموده است كه حاكی از اهمیت و ارزش استغفار و اثرات مهم آن است.
قرآن کریم یكی از خصوصیات اهل ایمان و متقین را استغفار در سحرها بیان می كند، آنجا كه در ضمن خصوصیات اهل ایمان می فرماید: «والصَّابِرينَ وَ الصَّادِقينَ وَ الْقانِتينَ وَ الْمُنْفِقينَ وَالْمُسْتَغْفِرينَ بِالْأَسْحارِ؛ آنها که (استقامت می ورزند، راستگو هستند، خضوع، و (در راه او) انفاق می کنند، و در سحرگاهان، استغفار می نمایند». [1]
در این آیه، استغفار در سحر را در مرتبه صبر و صدق و خشوع و انفاق در راه خدا می داند و در آیه دیگر از نشانه های متقین، استغفار در سحر را بیان می كند: «کانُوا قَلیلاً مِنَ الْلّیْلِ ما یَهْجَعُونَ، وَ بِالاَسْحارِهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ؛ شبها اندکى مى خفتند و در سحرگاهان، استغفار می کردند». [2]
در سیره و بیان انبیاء و معصومین علیهم السلام هم ارزش این نعمت به روشنی دیده می شود و استغفار، از برنامه های مستمر و شبانه روزی آنها بوده است.
در سیره پیامبر اكرم صلّی الله علیه و آله نقل شده كه حضرت روزی هفتاد بار استغفار می كردند، یا امام صادق علیه السلام فرمودند: «انّ رسولَ اللّهِ صلّی الله علیه و آله كانَ لا يَقومُ من مَجلِسٍ و إنْ خَفَّ، حتّى يَستَغْفِرَ اللّه َعزّ وجلّ خَمْسا و عِشرينَ مَرّةً؛ حضرت از هر مجلسی كه بر می خواستند 25 بار استغفار می كردند». [3]
هر چند استغفار آنها به جهت گناه نبوده و طلب كرامت از كریم و درخواست علوّ مرتبه و اظهار نیاز به بی نیاز مطلق و عشق ورزی با معشوق حقیقی بوده، ولی درسی برای ما می باشد كه از این برنامه در طول روز غفلت نكنیم.
نبی رحمت صلّی الله علیه و آله می فرمودند: «طُوبَي لِمَن وَجَد فِي صَحيفةِ عَمَلِهِ يَومَ القِيامَةِ تَحتَ كُلّ ذَنبٍ أستَغفِرُ الله؛ خوشا به حال كسی كه روز قیامت در نامه اعمالش، برای هر گناهی یك استغفار نوشته شده باشد». [4]
در آیات و روایات برای استغفار و طلب آمرزش از خداوند متعال، اثرات و دستاوردهای دنیوی و اخروی زیادی آمده كه به برخی از آنها اشاره می کنیم.
1. آمرزش گناه و پاك شدن از آلودگیها
2. جلای قلب و نورانی شدن
3. افزایش رزق و روزی
4. همراهی با ائمه علیهم السلام در دنیا و آخرت
5. رفع هرگونه گرفتاری و مشكل
6. بهشت رضایت الهی و ترفیع درجه
پی نوشت:
1- سوره آل عمران، آیه ۱۷
2- سوره ذاریات، آیه 18
3- وسائل الشیعه، ج4، ص140
4- بحارالانوار ج90 ص280 ب10 ح15