«حکیمه خاتون» دختر امام جواد علیه السلام، از ثقات محدثان و یکی از راویان حدیث ولادت حضرت مهدی علیه السلام است. ولادت و نشأت او در خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام بوده است. علوم اسلام را از ائمه هدی علیهم السلام کسب فیض نموده و از جمله زنانی است که احادیثی به نقل از ایشان در کتاب‌های معتبر حدیثی شیعه آمده است. او اخبار بسیاری را در مورد ازدواج امام حسن عسکری علیه السلام با نرجس خاتون و ولادت امام حجة بن الحسن علیه السلام نقل کرده است:
کلینی به نقل از محمد بن یحیی به سند معتبر خویش متصل به حکیمه عمه پدر حضرت مهدی علیه السلام می‌نویسد:
«وی در شب نیمه شعبان هنگام ولادت حضرت صاحب الامر حاضر بوده است.»
(ر.ک: الکافی، ج 1، ص 330، ح 3؛ کتاب الغیبة، ص 234، کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 424.)
شیخ صدوق رحمه الله به نقل از محمد بن الحسن بن الولید به سند معتبر خود متصل به حکیمه دختر حضرت جواد علیه السلام می‌نویسد:
«حضرت ابو محمد الحسن العسکری در شب نیمه شعبان مرا طلبید و فرمود:
عمه امشب افطار مهمان ما هستی؛ چون در این شب باری تعالی حجّت خود را ظاهر خواهد کرد که حجّت او بر اهل زمین خواهد بود. حکیمه می‌گوید:
پرسیدم:
مادرش کیست؟
امام علیه السلام فرمود:
نرگس.
عرض کردم:
خدا مرا فدایت کند، در او اثری از حاملگی نیست.
فرمود:
چرا.
سپس نقل می‌کند که هنگام طلوع فجر نوزادی از او به دنیا آمد.»
(کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 424، ح 1؛ ر.ک: کتاب الغیبة، ص 234، ح 204.)
شیخ صدوق رحمه الله به سند معتبر خود از احمد بن ابراهیم نقل کند:
«من در سال 262 ق بر حکیمه دختر حضرت جواد علیه السلام وارد گشتم. او از پشت پرده با من سخن می‌گفت؛ از امامان سؤال نمودم، او یکی پس از دیگری آنان را بر شمرد تا اینکه به حضرت صاحب الزّمان علیه السلام رسید. من پرسیدم:
این فرزند در کجا است؟
پاسخ داد:
مستور است. من گفتم:
پس شیعیان به کجا رجوع کنند؟
فرمود:
به مادر امام حسن عسکری علیه السلام که مشهور به «جده» است. من گفتم:
آیا به کسی اقتدا کنیم که به زن وصیت کرده است؟
حکیمه پاسخ داد:
این مطلب همانا مانند اقتدا به ابی عبداللّه الحسین علیه السلام است که در صحرای کربلا به خواهرش زینب وصیت نمود.»
(کمال‌الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 501.)
حکیمه از زنان برجسته خاندان ائمه هدی علیهم السلام است که محضر چهار امام علیه السلام را درک نمود و محرم اسرار اهل بیت نبوّت علیهم السلام بود.
امام علیه السلام و مادرش نرگس در منزل او پنهان بود. وی در سال 274 ق وفات یافت و در پایین پای امام حسن عسکری به خاک سپرده شد.