«رکن» در لغت به معنای جانب و ناحیه قوی یک چیز است (لسان العرب، ج‌13، ص‌185؛ مجمع البحرین، ح 6، ص 257.) و «مقام» به جایگاهی که قدم در آن قرار می‌گیرد یا جایگاهی که شخص در آنجا می‌ایستد، گفته می‌شود.
(کتاب العین، ج 5، ص 232.)
هر یک از چهار زاویه کعبه را یک «رکن» می‌نامند. هرگاه واژه رکن بدون پسوند به کار رود، مقصود آن رکنی است که «حجرالاسود» در آن هست و مقصود از مقام نیز در اینجا «مقام ابراهیم» علیه السلام است. یکی از نقاط مقدس مسجدالحرام «مقام ابراهیم» علیه السلام است این مقام یکی از شعائر الهی است و خداوند درباره آن می‌فرماید:
«وَاتخذُوا مِنْ مَقامِ اِبراهیمَ مُصَلّی»
(بقره (2)، آیه 125.) و «فِیهِ آیاتٌ بَیِّناتٌ مَقامُ اِبْراهیم …»
(آل عمران (3)، آیه 97.)
آنجا را بدین جهت مقام ابراهیم گویند که آن حضرت وقتی دیوارهای کعبه را بالا می‌برد، سنگی اختیار کرده بر روی آن می‌ایستاد تا به راحتی دیوار را بالا ببرد. همچنین در روایات آمده است:
حضرت ابراهیم علیه السلام بر روی این سنگ ایستاده و مردم را به حج فرا می‌خواند. گفته شده است:
در این هنگام جای پای حضرت در سنگ فرو رفت که هم اکنون این اثر کاملاً به چشم می‌خورد. اما آنچه در بحث «مهدویّت» مورد نظر بوده و از آن به بزرگی یاد شده «بین رکن و مقام» است. شکی نیست که این مکان دارای ارزشی بسیار والا نزد خداوند است.
ابوحمزه ثمالی می‌گوید:
«امام سجّاد علیه السلام به ما فرمود:
آیا می‌دانید کدامین قسمت از زمین برترین مکان است؟
عرض کردیم:
خداوند و پیامبر و فرزند پیامبر بهتر می‌داند.
سپس فرمود:
«اَمَّا اَفْضَلُ البِقاعِ مَا بَیْنَ الرُّکنِ وَ المَقامِ …»
(من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 245، ح 2313.)
یعنی بهترین مکان‌ها بین رکن و مقام است.»
در روایات «مهدویّت» وقتی سخن از بین رکن و مقام به میان می‌آید، معمولاً مربوط به یکی از موارد ذیل است:
1. محل بیعت با حضرت مهدی علیه السلام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید:
«فیهِم مَهدِیُّ اُمَّتی محمد الَّذی یَمْلَأُ الاَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً کَما مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْرَاً و اللّهِ اِنّی لَاَعْرِفُ مَنْ یُبایِعُهُ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ المَقامِ وَ اَعْرِفُ اَسْماءَ آبائِهِمْ وَ قَبائِلِهِمْ»
(کمال‌الدین و تمام النعمة، ج 1، باب 24، ص 284، ح 37.)
(مهدی امتم در میان ایشان [ائمه] محمد ی است که زمین را از عدل و داد آکنده سازد، همچنان که از ظلم و جور پر شده باشد. به خدا سوگند من کسانی را که در میان رکن و مقام با او بیعت می‌کنند، می‌شناسم و اسامی پدران و قبایلشان را نیز می‌دانم.» در برخی از آثار اهل سنّت نیز از «بین رکن و مقام» به عنوان جایگاه بیعت حضرت مهدی علیه السلام با یارانش سخن گفته شده است.
(ر.ک: المصنف، الصنعانی، ج 11، ص 271؛ المصنف، ابن ابی شیبه، ج 8، ص 609؛ معجم‌الکبیر، الطبرانی، ح 23، ص 296؛ کنزالعمال، ج 11، ص 125، ح 30932، ج 14، ص 265، ح 38668؛ درالمنثور، سیوطی، ج 5، ص 241.)
2. محل کشته شدن نفس زکیّه و رخداد یکی از نشانه‌های حتمی ظهور امام باقر علیه السلام پس از بیان پاره‌ای از نشانه‌های ظهور، در ادامه فرمود:
«… وَ قُتِلَ غلامٌ مِن آل محمد صلی الله علیه و آله بَینَ الرُّکنِ وَ المَقامِ، اِسْمُهُ محمد بنُ الحَسَنِ - النَّفسُ الزَّکِیَةِ - …»
(کمال‌الدین و تمام النعمة، ج 1، ص 330، باب 32، ح 16.)
(و جوانی از آل محمد که نامش محمد بن حسن - یا نفس زکیّه - است، بین رکن و مقام کشته شود …»