یکی از تعابیر زیبا و پرمفهوم قرآنی، صراط مستقیم است که در نمازهای واجب و نوافل بارها خوانده می شود. «صراط» در لغت به معناى بزرگراه وسیع و روشن است [1] یعنی شاهراه روشن و مستقیمی که اعوجاج و انحرافی در آن وجود ندارد و انسان را به مقصد می رساند.
به فرموده روایات، صراط مستقیم، صراط ولایت است؛ زیرا دینداری حقیقی با ولایت معنا می یابد و تمام اعمال ما در گرو محبت و ارتباط با اهل بیت علیهم السلام پذیرفته می شود. همانگونه که امام باقر علیه السلام ذیل آیه «وَ أَنَّ هذا صِراطِی مُسْتَقِیماً فَاتَّبِعُوهُ؛ این صراط مستقیم من است، پس پیروی کنید»، فرمود: «طَرِیقُ الْإِمَامَةِ فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ ای طُرُقاً غَیرَهَا؛ مقصود طریق امامت است که از آن پیروی کنید و از راه های دیگر پیروی نکنید.» [2] و امام صادق علیه السلام نیز فرمود: «اهدنا الصراط المستقيم؛ یعنی امیرالمومنین». [3] و امام كاظم علیه السلام فرمودند: «خداوند كسی را كه از علی علیه السلام پیروی كند، با قامت راست بر راه مستقیم قرار داده و راه مستقیم همان امیرالمؤمنین علیه السلام است». [4]
جالب آنکه واژه ى «مستقیم» از ماده «ق.و.م» است و استقامت، پایداری و استواری را می رساند، [5] گویا که برای باقی ماندن بر صراط ولایت، باید سُبُل متفرقه و راههای فرعی و انحرافی را کنار زد [6] و بر صراط مستقیم ولایت، استوار ماند؛ به همین جهت، واجب است روزی چندین بار از خدا بخواهیم: «اهدنا الصراط المستقیم».
پی نوشت:
1- نک: راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، واژه صراط؛ جوادى آملى، عبدالله، تفسیر تسنیم، ج 1، ص 457 - 458، قم، نشر اسراء، چ3، 1381
2- غایة المرام، ابن میثم بحرانی، چاپ قدیم، مقصد ثانی، باب 212، ص 435
3- بحارالأنوار، ج98، ص42
4- كافی، ج1، ص334
5- نک: تفسیر تسنیم، ج 1، ص 457 - 458
6- «و أنَّ هذا صِراطی مُستَقِیمَاً فَاتّبِعُوهُ، فلا تَتَّبِعُوا السُبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُم عَن سَبِیلِهِ ذلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ». سوره انعام، آیه 153